Dark patterns: oftewel manipulatietechnieken of misleiding op een website. Dark patterns zijn elementen in het ontwerp van een website die bedoeld zijn om bezoekers te misleiden, te verleiden of te dwingen tot acties die ze anders misschien niet zouden doen. Ze zijn zo opgezet dat een bezoeker, zonder al te veel na te denken, sneller ergens op klikt.
Hoe zitten dark patterns in een ontwerp verwerkt?
Je kunt dark patterns pas herkennen en vermijden als je weet wat ze zijn. Hieronder zie lees je de meest voorkomende manieren waarop dark patterns op een website aanwezig kunnen zijn:
Verborgen opties
Een dark pattern is het verbergen van opties of informatie op een website. Bijvoorbeeld bij het uitschrijven voor een nieuwsbrief. De knop om af te melden voor de nieuwsbrief staat dan vaak in hele kleine lettertjes onderaan een pagina, zodat je deze als bezoeker moeilijk kunt vinden.
Soms worden bezoekers door meerdere verwarrende stappen geleid voordat ze zich kunnen afmelden. Ze moeten dan bijvoorbeeld eerst een aantal vragen invullen voordat ze uiteindelijk bij de knop om af te melden komen. Dit ontmoedigt mensen om zich af te melden, waardoor ze vervolgens ongewenste e-mails ontvangen.
Dit wordt ook veel gedaan met een cookiebanner. Door de knop om te weigeren te verbergen, of door deze knop veel kleiner of onopvallendere te maken ben je eerder geneigd om op de accepteer knop te drukken. Bezoekers van een website hebben weinig tijd en willen zo snel mogelijk bij hun doel uitkomen. Daardoor zijn ze sneller geneigd om op accepteren te klikken en worden ze vervolgens, soms ongewenst, bij alles wat ze op de website doen gevolgd.
Sociale druk
Sommige websites gebruiken sociale druk om bezoekers een actie te laten ondernemen. Dit doen ze bijvoorbeeld door pop-up meldingen met: “10 van je vrienden hebben zich al aangemeld!” of ‘’Jantje heeft zojuist de cursus gekocht’’. Hierdoor hebben bezoekers sneller het gevoel dat ze iets missen als ze de cursus niet kopen.
Overweldigende keuzes
Door een overvloed aan mogelijkheden te presenteren worden bezoekers doelbewust verward of ontmoedigt om goed na te denken voordat ze een beslissing nemen. Dit wordt vaak gezien bij webshops.
Automatisch selecteren van optie
Een heel bekende en veelvoorkomende dark pattern is het automatisch selecteren van opties voor de bezoeker. Bijvoorbeeld dat het vinkje voor inschrijven voor de nieuwsbrief al staat aangevinkt bij het afrekenen. Hier let je vaak niet op en daardoor wordt je vervolgens bestookt met e-mails.
Tijdsdruk en schaarste
Een veelvoorkomende dark pattern is de illusie van schaarste en urgentie. Een product of aanbieding wordt dan maar voor korte periode beschikbaar, bijvoorbeeld een aantal uren of dagen, om druk uit te oefenen op de bezoeker om snel een keuze te maken. Dit wordt vaak gedaan met een aflopende klok of een pop-up voor beperkte beschikbaarheid. Dit kan leiden tot impulsieve aankopen of inschrijvingen voor diensten waar mensen later spijt van krijgen. Dit is mij zelf ook al vaker overkomen!
Verborgen Kosten en Abonnementen
Het weergeven van de uiteindelijke kosten van een product of dienst kan soms vaag of misleidend zijn. Bezoekers ontdekken pas na de aankoop dat er verborgen kosten zijn, zoals verzendkosten of abonnementskosten.
Het Tegengaan van Dark Patterns
Het is belangrijk om je bewust te zijn van deze manipulatieve ontwerpelementen en kritisch te blijven tijdens het navigeren op websites. Herkenning is de eerste stap naar het vermijden van deze patronen. Blijf kritisch bij het ontwerp van je eigen website. Wil je een échte en authentieke band opbouwen met je bezoekers en potentiële klanten, hou je dan ver weg van dit soort praktijken.
